Κάποτε, η Σουηδία...

 

«Κάποτε η Σουηδία ήταν το αγαπημένο «παιδί-βιτρίνα» της ευρωπαϊκής κεντροαριστεράς. Όποτε ήθελαν να δείξουν ότι «ο σοσιαλισμός μπορεί να δουλέψει», έδειχναν προς βορρά: υψηλή φορολογία, γενναιόδωρη πρόνοια, κοινωνική συνοχή. Η πραγματικότητα, όμως, ήταν πιο πεζή: η «σοσιαλιστική Σουηδία» που πουλούσαν ήταν ένα στιγμιότυπο της δεκαετίας του ’70 — και μάλιστα αποτυχημένο.

Από τα μέσα της δεκαετίας του ’70 έως τις αρχές του ’90, η Σουηδία πειραματίστηκε με ακραία κρατική παρέμβαση. Οι δημόσιες δαπάνες εκτινάχθηκαν κοντά στο 60% του ΑΕΠ. Το περιβόητο «Σχέδιο Meidner» προέβλεπε τη σταδιακή μεταβίβαση των επιχειρήσεων στα συνδικάτα. Η ανάπτυξη κατέρρευσε, η ανεργία εκτινάχθηκε και οι επενδύσεις πάγωσαν. Μέχρι το 1991, το «πείραμα» είχε αποτύχει — και η χώρα έστριψε απότομα προς την ελεύθερη αγορά. 

Αυτή η στροφή είναι η πραγματική ιστορία της σύγχρονης Σουηδίας. Από τη δεκαετία του ’90, η χώρα προχώρησε σε απορρυθμίσεις, ιδιωτικοποιήσεις και περικοπές δαπανών. Η κοινωνική ασφάλιση μετατράπηκε σε σύστημα ατομικών συνταξιοδοτικών λογαριασμών. Εισήχθησαν κουπόνια (vouchers) στην εκπαίδευση, δίνοντας στους γονείς το δικαίωμα επιλογής σχολείου. Καταργήθηκαν φόροι κληρονομιάς, περιουσίας και δωρεών. Ο εταιρικός φόρος μειώθηκε σε επίπεδα χαμηλότερα από τον μέσο όρο του ΟΟΣΑ.

Και το πιο εντυπωσιακό; Η Σουηδία έκανε κάτι που καμία «σοσιαλιστική» οικονομία δεν θα τολμούσε: έβαλε τον μέσο πολίτη μέσα στο χρηματιστήριο. Η Σουηδία είναι σήμερα μία από τις πιο ελεύθερες οικονομίες στον κόσμο. Στον δείκτη οικονομικής ελευθερίας του Fraser Institute κατατάσσεται στην κορυφή των ευρωπαϊκών χωρών (αν εξαιρέσουμε το μέγεθος του κράτους).

Εδώ βρίσκεται και η αιτία που οι σοσιαλιστές δεν μιλούν πια για τη Σουηδία. Γιατί η σημερινή Σουηδία καταρρίπτει τον μύθο τους. Δεν είναι το κράτος-πατερούλης που τάζει «δωρεάν» για όλους. Είναι ένα σύστημα που στηρίζεται σε χαμηλά εμπόδια στην επιχειρηματικότητα, ισχυρά δικαιώματα ιδιοκτησίας, ανοιχτό εμπόριο και σταθερούς δημοσιονομικούς κανόνες. Η πρόνοια υπάρχει, αλλά χτίζεται πάνω σε πλούτο που δημιουργείται από την αγορά — όχι το αντίστροφο.

Η Σουηδία μας δείχνει ότι μπορείς να έχεις κοινωνική προστασία χωρίς να στραγγαλίζεις την οικονομία. Ότι μπορείς να έχεις ισχυρό κράτος δικαίου χωρίς κρατικό μονοπώλιο. Κι ότι το μυστικό δεν είναι να μοιράζεις όλο και μεγαλύτερες φέτες μιας συρρικνούμενης πίτας, αλλά να μεγαλώνεις την πίτα μέσα από την ελευθερία.Γι’ αυτό σήμερα, όταν οι σοσιαλιστές θέλουν να φτιάξουν παραδείγματα, δεν κοιτάνε πια τη Σουηδία. Γιατί η Σουηδία τους πρόδωσε. Ή μάλλον — τους διέψευσε».

(Απόσπασμα άρθρου του Αλ. Σκούρα από το liberal.gr)