Μαθήματα από μια πανδημία...

«Δεν είναι πρωτόγνωρη η εμπειρία της πανδημίας στον κόσμο. Στην Ιστορία καταγράφονται πολλές. Θυμόμαστε τις πιο θανατηφόρες ή έστω εκείνες που είχαν ιστορικούς να τις καταγράψουν. 

Ο «Λοιμός των Αθηνών» το 430 π.Χ. σκότωσε τα 2/3 του πληθυσμού της Αθήνας σε τέσσερα χρόνια. Η «Πανώλη του Ιουστινιανού» καθάρισε το 40% των κατοίκων της Κωνσταντινούπολης και συνολικά 25 εκατ. ανθρώπους. Στη «Μαύρη Πανώλη» του 14ου αι. οι νεκροί έφτασαν τα 75-100 εκατ., ήτοι το 25% του παγκόσμιου πληθυσμού. 

Υπήρξαν πανδημίες χολέρας κατά τον 19ο αι. που προκάλεσαν τον θάνατο δεκάδων εκατομμυρίων ανθρώπων. Η πανδημία της ισπανικής γρίπης (1918-1920) είχε πολλά εκατομμύρια θύματα τους πρώτους έξι μήνες.Αυτό που είναι καινούργιο κάθε φορά είναι η αντιμετώπιση αυτών των φονικών ασθενειών. Η ανθρωπότητα σωρεύει γνώσεις από την εμπειρία αυτών των καταστροφικών γεγονότων και κάθε φορά αντιδρά καλύτερα. 

Πολλοί ιστορικοί πιστεύουν ότι η «Μαύρη Πανώλη» ήταν ο πυροκροτητής της μεγάλης επιστημονικής επανάστασης των επόμενων αιώνων. Απεδείχθη τοις πράγμασι ότι η Ιατρική του Γαληνού, στην οποία βασίζονταν μέχρι τότε, δεν έφερνε αποτελέσματα και οι λόγιοι της εποχής άρχισαν (δειλά δειλά στην αρχή) να ψάχνουν εναλλακτικές θεωρήσεις, να μελετούν την ανατομία του ανθρώπινου σώματος, να βασίζονται στην εμπειρική έρευνα και όχι σε μεταφυσικές αντιλήψεις.

Στη σημερινή εποχή πρέπει να σημειώσουμε ότι ακόμη και η Κίνα αυτή τη φορά φέρθηκε με πιο υπεύθυνο τρόπο απ’ ό,τι στο παρελθόν. Αν και τοπικοί αξιωματούχοι της Γουχάν φίμωσαν τον γιατρό που προειδοποίησε για την έλευση της επιδημίας, η κεντρική κυβέρνηση έδωσε όλα τα στοιχεία στην παγκόσμια επιστημονική κοινότητα. 

Σίγουρα τα πράγματα θα ήταν πολύ καλύτερα αν η Κίνα ήταν ένα δημοκρατικό καθεστώς και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας ενημερωνόταν εβδομάδες νωρίτερα, αλλά σε σύγκριση με επιδημίες των περασμένων δεκαετιών τα πήγε καλύτερα.Οσον αφορά την τωρινή πανδημία, πρέπει να στοχαστούμε κάποια πράγματα. Οπως όλες οι ασθένειες, έτσι κι αυτή δεν γνωρίζει σύνορα. Ολες οι χώρες είναι εκτεθειμένες και απλώς κάποιες με απολυταρχικό καθεστώς, όπως η Τουρκία, δεν μετρούν κρούσματα ή τα κρύβουν. 

Αυτή τη φορά και χάρη στην τεχνολογία υπάρχει παγκόσμια συνεργασία των επιστημόνων σε πραγματικό χρόνο, όπως σε πραγματικό χρόνο γίνεται και η ενημέρωση του κοινού για τα κρούσματα παγκοσμίως.Ο ιός είναι αταξικός και δεν υπάρχουν φρουρούμενες κοινότητες (gated communities) που θα μας προστατεύσουν. Η εξάπλωσή του θα δημιουργήσει ευρύτερους πολιτικούς προβληματισμούς, πέρα από τις άμεσες συνέπειες της καταδίκης ανεύθυνων λαϊκιστών τύπου Τραμπ.  Σίγουρα θα φουντώσει το αίτημα για ένα σύστημα καθολικής παροχής υπηρεσιών υγείας σε χώρες που δεν έχουν.

Η πανδημία του COVID-19 είναι και μια θαυμάσια ευκαιρία να αναστοχαστούμε την κατασυκοφαντημένη νεωτερικότητα. Τα τελευταία χρόνια η πρόοδος, η επιστήμη, ακόμη και ο ορθός λόγος δέχονται επιθέσεις από κάθε λογής μεταφυσικά δόγματα – πολιτικά και θρησκευτικά. Ξεχάσαμε πως όσοι ζούμε άνω των 40 ετών πρέπει να είμαστε ευγνώμονες σε όλους τους γιατρούς, τους επιστήμονες, τους στοχαστές, που ενάντια σε μεταφυσικές δοξασίες έφτιαξαν το μεγαλύτερο θαύμα της ανθρωπότητας, την επιστήμη. Τώρα θα το ξαναθυμηθούμε».

                               (Αρθρο του Π. Μανδραβέλη από την ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ)