Tα όρια της τέχνης...

   

« Το να λέμε λοιπόν, ότι στην Τέχνη "επιτρέπονται τα πάντα", είναι ελαφρώς υποκρισία. Στη Δημοκρατία επιτρέπονται τα πάντα - εκτός από εκείνα που ρητώς απαγορεύονται! Ενώ στον Ολοκληρωτισμό, αντιθέτως, απαγορεύονται τα πάντα - εκτός από εκείνα που ρητώς επιτρέπονται. Κι αυτό καθιστά την Δημοκρατία ανώτερη όλων των άλλων συστημάτων διακυβέρνησης. Αυξάνει τους βαθμούς ελευθερίας και των ατόμων και του συνόλου. Αλλά αυτό ΔΕΝ σημαίνει ότι "επιτρέπει" τα πάντα. Σημαίνει πώς όταν ΔΕΝ επιτρέπει κάτι το αποφασίζουν οι πολλοί και το δικαιολογούν με αναφορά στο "δημόσιο καλό". 

Ο λόγος για τον οποίο δεν επιτρέπεται η "προσβολή θρησκευτικών συμβόλων" ή η προβολή ρητορικής μίσους είναι για να προστατευθεί η κοινωνία από πυροδότηση συγκρούσεων που οδηγούν στην βία. Το ζήτημα είναι απλό: Να συμφωνήσουμε όλοι για το τι ΔΕΝ θα θίγουμε. Και ό,τι συμφωνήσουμε να ισχύει για ΟΛΟΥΣ. 

Κι εδώ αρχίζει το πρόβλημα: έχουμε υιοθετήσει απαγορεύσεις στην προσβολή ΚΑΠΟΙΩΝ θρησκευτικών συμβόλων, την ώρα που ανεχόμαστε την προσβολή άλλων θρησκευτικών συμβόλων. Κι αυτό δεν μπορεί να σταθεί σε μια δημοκρατία. Πολύ περισσότερο, όταν δεχόμαστε τον αυστηρό και απαρέγκλιτο σεβασμό των συμβόλων της Μουσουλμανικής Πίστης (η οποία στη Δύση είναι μειοψηφική), ενώ την ίδια στιγμή θεωρούμε περίπου "αυτονόητο δικαίωμα" την προσβολή των Χριστιανικών συμβόλων - που αφορούν, όχι μόνο την πλειοψηφία στις δυτικές κοινωνίες, αλλά αναπόσπαστο στοιχείο της πολιτιστικής ταυτότητάς της. Σε κάποιες χώρες μάλιστα - όπως στην Ελλάδα - με συνταγματική κάλυψη.

Τους Χριστιανούς συμπολίτες μας θεωρούμε "προοδευτικό σπόρ" να τους τσιγκλάμε. Τους μουσουλμάνους "φιλοξενούμενους" (πολλοί των οποίων βρέθηκαν εδώ παράνομα) θεωρούμε υποχρέωσή μας να τους σεβόμαστε. Κατάντια! Το δημοκρατικά σωστό, βέβαια, θα ήταν ΟΛΟΥΣ να τους σεβόμαστε. Και περισσότερο να σεβόμαστε όσα συνιστούν την ταυτότητα του λαού μας. Όμως η "πρόκληση" συνηθέστατα ΔΕΝ έχει δημοκρατικά κίνητρα. Κατά κανόνα είναι έκφραση αυταρχισμού. Ενίοτε και Ολοκληρωτικών διαθέσεων...

Κι εδώ μπαίνουμε στα "βαθιά": Η Τέχνη μπορεί κάποιες φορές να "προκαλεί". Αλλά ό,τι προκαλεί ΔΕΝ είναι αναγκαστικά Τέχνη! Η Τέχνη μπορεί κάποιες φορές να σπάει τα καθιερωμένα "αισθητικά πρότυπα". Αλλά η ΑΣΧΗΜΙΑ δεν είναι - αναγκαστικά - Τέχνη. Το τι είναι "όμορφο", δεν είναι εύκολο να το ορίσουμε με τρόπο κοινά αποδεκτό. Αλλά το τι είναι ΑΣΧΗΜΟ, είναι πολύ ευκολότερο να το συμφωνήσουμε. 

Ο "καλλιτέχνης" έχει κάθε δικαίωμα να είναι "οργισμένος", αλλά κάθε έκφραση οργής δεν είναι "Τέχνη", ούτε προστατεύεται από την "ελευθερία της έκφρασης". Η Τέχνη που "προκαλεί" αφυπνίζει! Είναι ένα μικρό σοκ που μπορεί να βάλει το μυαλό των ανθρώπων να δουλέψει. Αλλά όταν θίγουμε τη Μάνα του διπλανού μας, δεν βάζουμε το μυαλό του να δουλέψει, του ξεριζώνουμε την ψυχή!

Η "ιερότητα" ΔΕΝ συνδέεται αναγκαστικά με την "αρετή". Στους αρχαίους λαούς - και όχι μόνο στους αρχαίους Έλληνες - οι "θεότητες" ΔΕΝ ήταν "ενάρετες". Αλλά ήταν πάντα σεβαστές από όλους. Στην αρχαιότητα η "ιερότητα" και η "αρετή" ήταν πράγματα διακριτά. Στον Χριστιανισμό η "ιερότητα" και η "αρετή" συμπίπτουν. Κι αυτό καθιστά την πρόκληση στα ιερά ακόμα πιο οδυνηρή.  

Άλλωστε η Τέχνη γεννήθηκε ως κατ' εξοχήν θρησκευτική έκφραση. Πολλά από τα κλασικά έργα Τέχνης ήταν συνυφασμένα με τη Θρησκευτική Λατρεία.  Από τον Παρθενώνα, ως τον ναό της Αγίας Σοφίας, τον Άγιο Πέτρο και την Παναγία των Παρισίων. Και η Ποίηση γεννήθηκε με τα Ομηρικά έπη, δηλαδή από "ραψωδίες" για τα κατορθώματα "θεών και ανθρώπων" Και η σύγχρονη Μουσική, ως μετεξέλιξη της θρησκευτικής μουσικής στα έργα των Μπάχ, Μπερλιόζ και Λίστ. Βγάλτε το στοιχείο της Ιερότητας από την Τέχνη και δεν μένουν πολλά πράγματα.  

Μπορεί να συμφωνούμε λοιπόν, όλοι, ότι η λογοκρισία είναι απαράδεκτη, και οι βανδαλισμοί ακόμα πιο απαράδεκτοι, αλλά οφείλουμε να βάλουμε και όρια. Και βάζουμε όρια! Αλλά τα ΛΑΘΟΣ όρια».

                             (Απόσπασμα άρθρου του Θανάση Κ. από το lastpoint.gr)