Περί αφρικανικής σκόνης...

 

«Κάθε χρόνο μεταφέρονται από τη Σαχάρα προς τη Μεσόγειο τουλάχιστον 3,9 εκατ. τόνοι σκόνης. Το φαινόμενο αυτό παρουσιάζεται άλλοτε με μεγαλύτερη και άλλοτε με μικρότερη συχνότητα εδώ και χιλιάδες χρόνια. Μάλιστα έχει διατυπωθεί η εκτίμηση ότι ορισμένα παλαιοεδάφη που υπάρχουν στον ελλαδικό χώρο και συναντώνται και στην Αττική, έχουν σχηματιστεί με τον χρόνο εξαιτίας των αλλεπάλληλων εναποθέσεων σκόνης από την αφρικανική έρημο (οπότε «οι αρνητές της αφρικανικής σκόνης» που παρουσίασε το Protagon θα πρέπει να συνειδητοποιήσουν ότι μας… ψεκάζουν για χιλιάδες χρόνια!). 

Επιστρέφοντας στις επιστημονικές αναλύσεις, η Κρήτη αποτελεί τον πρώτο «σταθμό» της σκόνης αμέσως μετά την έρημο. Eχει υπολογιστεί ότι κάθε χρόνο στην Κρήτη κατακαθίζουν από 10 γραμμάρια έως 100 γραμμάρια σκόνης από τη Σαχάρα ανά τετραγωνικό μέτρο εδάφους. 

Τα σύννεφα σκόνης από τη Σαχάρα αναζωογονούν μια πληθώρα οικοσυστημάτων με την εναπόθεση θρεπτικών συστατικών, π.χ. ο σίδηρος που περιέχεται αφενός μεν συμβάλλει στην ανάλογη λίπανση των εδαφών και στην ανάπτυξη των φυτών, αφετέρου δε έχει αποδειχθεί ότι αποτελεί έναν από τους κύριους παράγοντες εμπλουτισμού της θάλασσας σε σίδηρο, καθώς αποτελεί απαραίτητο θρεπτικό συστατικό για το φυτοπλαγκτόν. 

Ομως, ενώ το φαινόμενο της αφρικανικής σκόνης είναι κάθε άλλο παρά πρωτόγνωρο, αφού καταγράφεται κατά μέσον όρο 30 φορές τον χρόνο, και αποτελεί σημαντική πηγή σιδήρου, τα τελευταία χρόνια έχει αποκτήσει και μια αρνητική διάσταση. 

Το πρόβλημα ξεκινά από τη σύσταση της ίδιας της σκόνης. Η σκόνη που έρχεται από τη Σαχάρα περιέχει βαρέα μέταλλα: μόλυβδο, αρσενικό, σίδηρο, μαγγάνιο, βανάδιο, νικέλιο, χρώμιο, χαλκό και ψευδάργυρο. Η παρουσία τους αποδείχτηκε στο πλαίσιο έρευνας με τεχνικές φασματομετρίας φθορισμού ακτίνων Χ, όπου κατέστη δυνατή και η «χαρτογράφηση» των μετάλλων στο υλικό. 

Παρ’ όλο που οι συγκεντρώσεις των επικίνδυνων βαρέων μετάλλων είναι σχετικά χαμηλές (λίγα μικρογραμμάρια ανά γραμμάριο), εάν ληφθούν υπόψη οι τεράστιες ποσότητες σκόνης της Σαχάρας που μετακινούνται και πίπτουν κάθε χρόνο στη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου (της τάξης εκατομμυρίων τόνων), τότε μπορεί να υποστηριχθεί ότι κάθε χρόνο αποτίθενται πολλά κιλά δυνητικά τοξικών υλικών τόσο σε αστικές περιοχές όσο και σε στεριά και θάλασσα. 

Επίσης, τα αιωρούμενα σωματίδια PM10, PM2.5 (διαστάσεων μικρότερων από 10μm και 2,5μm αντίστοιχα) καθίστανται επικίνδυνα για την υγεία, καθώς είναι εισπνεύσιμα και εισέρχονται  στους πνεύμονες, μπαίνουν στην κυκλοφορία του αίματος και μπορούν να προσβάλουν μέχρι και την καρδιά. 

Για την ύπαρξη των επικίνδυνων αυτών ουσιών στη μεταφερόμενη σκόνη ευθύνεται, κατά κύριο λόγο, η ανθρωπογενής μόλυνση στην αφρικανική έρημο (μέταλλα, σκουπίδια, κράματα, η κίνηση οχημάτων, η απόρριψη αποβλήτων κ.λπ.) καθώς αυτά δεν έχουν φυσική ορυκτή προέλευση. Ετσι, η αφρικανική σκόνη δεν κάνει πλέον μόνο θετικά πράγματα για μας, αλλά τα τελευταία χρόνια επιφέρει και αρνητικά αποτελέσματα για εμάς».

                                (Απόσπασμα άρθρου του Κ.Καραλή από το  protagon.gr)