Ψυχολογικό... βραχυκύκλωμα

   

«Όλοι διερωτώμεθα πως είναι δυνατόν ανεπαρκείς άνθρωποι, άνθρωποι δίχως γνώσεις και συγκρότηση, να είναι τόσο σίγουροι για τον εαυτό τους, να υπερεκτιμούν τις ικανότητες τους, να μην αναγνωρίζουν τις ελλείψεις τους, να εκφράζουν με αφάνταστη σιγουριά απόψεις, που είναι κραυγαλέα αντιεπιστημονικές και ανορθολογικές και να δρουν με ιδιαίτερο πάθος προασπιζόμενοι τις ατεκμηρίωτες θέσεις τους.

Το παραπάνω ερώτημα, δεν απαντάται μόνο μέσω της γνωστής ρήσης του Bertrand Russell, ότι η θεμελιώδης αιτία του προβλήματος είναι ότι στον σύγχρονο κόσμο αυτοί που γνωρίζουν λίγα είναι γεμάτοι με βεβαιότητα, ενώ όσοι γνωρίζουν πολλά είναι γεμάτοι αμφιβολίες. Το ερώτημα αυτό απαντάται και με επιστημονικούς όρους. 

Το φαινόμενο αυτό ονομάζεται Dunning - Kruger, έχοντας πάρει το όνομα του από τους δύο ερευνητές του Πανεπιστημίου Cornell που το περιέγραψαν το 1999. Πρόκειται περί ενός ψυχικού βραχυκυκλώματος το οποίο καταδικάζει κάποιον, που είναι ανίκανος στο να αντιλαμβάνεται την ανεπάρκειά του και την άγνοια του, οδηγώντας τον στην έπαρση. Το φαινόμενο Dunning - Kruger είναι μία γνωστική προκατάληψη (cognitive bias). 

Μία από τις πολλές στρεβλώσεις της ικανότητας κρίσης και λήψης αποφάσεων που προκαλείται από βιαστικές εγκεφαλικές διαδικασίες βασισμένες σε εμμονές, σε προκαταλήψεις ή σε ανεπαρκή δεδομένα. Με μια απλή περιήγηση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και στις ιστοσελίδες, παλαιότερα των οικονομικών θεμάτων και πιο πρόσφατα της θεματολογίας του covid, συναντάμε ομάδες ανθρώπων με ελάχιστες ως μηδενικές γνώσεις γύρω από ένα θέμα να βγάζουν με ακλόνητη αυτοπεποίθηση συμπεράσματα που είναι εντελώς παράλογα. 

Και εντάξει με τις ανοησίες για την αντίληψη περί των οικονομικών. Δεν χάλασε και ο κόσμος. Εκεί που τα πράγματα γίνονται επικίνδυνα και σοβαρά είναι όταν άνθρωποι με ελλιπή κατανόηση των πιο θεμελιωδών εννοιών και αρχών των φυσικών επιστημών, της βιολογίας και της ιατρικής, υπερασπίζονται θέσεις ψευδοεπιστημών, αδυνατώντας πλήρως να καταλάβουν γιατί αυτό που υποστηρίζουν δεν βγάζει νόημα. Η δε σιγουριά τους είναι τεράστια και ακλόνητη, όπως και η άγνοιά τους. 

Δυστυχώς το μέγεθος της σιγουριάς τους είναι εύκολο να παρασύρει αντίστοιχους ανθρώπους στο διάβα του. Το έχουμε ζήσει παλιότερα με τους αγανακτισμένους και το ζούμε τώρα με τους αντιεμβολιαστές».

                       (Απόσπασμα  άρθρου του Κ. Χαροκόπου από το liberal.gr)