Β.Τσιτσάνης- Γιατί τόση... "τσιγγουνιά";

Μπορεί κανείς  άραγε να οργανώσει ένα αφιέρωμα για τα 100 χρόνια από τη γέννηση του μέγιστου δημιουργού Βασίλη Τσιτσάνη και αυτό να διαρκεί με το ζόρι μιάμιση ώρα;  Να μένουν έξω από το πρόγραμμα τραγούδια από εκείνα που ο κόσμος έχει στα χείλη του συνεχώς, όπως τα "Αργοσβήνεις μόνη", "Γιατί με ξύπνησες πρωί", "Με παρέσυρε το ρέμα"- "Απόψε κάνεις μπαμ", "Μέσα στην πολύ σκοτούρα μου", "Όμορφη Θεσσαλονίκη", "Χωρίσαμε ένα δειλινό"; 

Είναι θεμιτό  να μην κάνεις ούτε καν αναφορά στο γεγονός ότι οι γονείς του ήταν και οι δύο Ηπειρώτες, καταγόμενοι μάλιστα από τον Νομό Ιωαννίνων; Να μην έχεις φροντίσει να  δείξεις ούτε μια φωτογραφία, ούτε ένα σλάιντ από τη ζωή του; Να μην ενημερώνεις (ούτε από την ιστοσελίδα σου) για την εκδήλωση, την οποία δεν έχεις καν εντάξει στο πρόγραμμα εκδηλώσεων; 

Η επιλεγείσα (πολύ καλή κατά τα άλλα) να παίζει "με το ζόρι" ένα τραγούδι ακόμη στο τέλος, κι αυτό να είναι η "Αρχόντισσα"; Και αποχωρώντας να σου λένε πως "όσοι θέλουν ας έρθουν στον 'Πολυχώρο αγορά' για να συνεχίσουν το… γλέντι;" Τι πρέπει  να υποθέσει κανείς; 

Ας μας συγχωρήσουν εκεί στο Π.Κ.  αλλά αν ήθελαν να υποβαθμίσουν περισσότερο τον  Βασίλη Τσιτσάνη, τον "Μπαχ του ελληνικού τραγουδιού" κατά τον Χατζιδάκι, δύσκολα θα μπορούσαν να το κάνουν.

Και πόσω μάλλον όταν -υποτίθεται- ότι θα διεκδικήσουμε και την πολιτιστική πρωτεύουσα της Ευρώπης για το 2021.

Ο Βασίλης Τσιτσάνης λοιπόν (ή "Βλάχος", όπως ήταν γνωστός στους μουσικούς κύκλους) ήταν γιος του Κώστα Τσατσάνη ή Τσιτσάνη, ξακουστού τσαρουχά από το Μέτσοβο και της Βικτωρίας (Βίτως) Λάζου, από τα Ζαγόρια. Ο Κώστας Τσατσάνης γεννήθηκε το 1864. Το 1886 κατατάχτηκε στο στρατό και πήρε μέρος στον Θεσσαλικό πόλεμο με ειδικότητα σανδαλοποιού. Επέστρεψε στα Γιάννινα και παντρεύτηκε τη 16χρονη Βικτωρία, μια πανέμορφη κοπέλλα. Μαζί πήγαν στα Τρίκαλα, που τα γνώριζε απο τη θητεία του και μετά από ένα χρόνο διαμονής σ' ένα μικρό χωριό, άνοιξε τσαρουχάδικο δίπλα στο ποτάμι και κοντά στις φυλακές των Τρικάλων ενώ αργότερα, το 1900, έφτιαξε το σπίτι τους στην οδό Λαρίσης.

Σε ό,τι αφορά τον ίδιο τον Τσιτσάνη, είπαν γι' αυτόν:

«Θέλω να λογαριάζομαι σαν ένας ταπεινός μαθητής του Βασίλη Τσιτσάνη» Μ.Θεοδωράκης

«Λίγο πριν απ’ τον πόλεμο του ’40 ο Tσιτσάνης τραγούδησε για πρώτη φορά το “Αρχόντισσα μου μάγισσα τρανή- κουράστηκα για να σε αποκτήσω”. Ήταν ένας μεγαλοφυής σχεδιασμός -μπορώ να πω- πάνω στο ερωτικό θέμα, που η δύναμή του και η αλήθεια του μας φέρνει κοντά στον “Ερωτόκριτο”» του Κορνάρου και μετά από εκατοντάδες χρόνια κοντά στον “Ματωμέvο Γάμο” του Λόρκα. Η μελωδική του γραμμή αφάνταστη σε περιεκτικότητα και σε λιτότητα πλησιάζει τον Μπαχ. Αυτό το τραγούδι ορθώθηκε για να αντιμετωπίσει μια τυραννισμένη και δύσκολη εποχή και στάθηκε η πρώτη δυνατή φωνή μιας  γενιάς ”.  Μ.Χατζιδάκις

«Ο Τσιτσάνης είναι η μοναδική ζωντανή απόδειξη ότι έχουμε πολιτισμό»
                                                                                       (Γ.Τσαρούχης)

«…Για όλους αυτούς τους καλλιτέχνες, τους δημιουργούς και ιδιαίτερα για τον Τσιτσάνη, τρέφω απεριόριστο θαυμασμό. Γιατί δεν ήταν μόνο συνθέτες. Ήταν και εκτελεστές. Γράφανε, κατά κανόνα, και τα λόγια των τραγουδιών. Και γραμμοφωνούσαν. Και δούλευαν στο πάλκο, κάθε νύχτα, σχεδόν ως το πρωί, επί δεκαετίες! Μπουζούκι, τραγούδι, τσιγάρο, ξενύχτι, λίγος ύπνος και μετά σύνθεση, στιχουργική, οργάνωση ορχήστρας και φωνοληψία, τουλάχιστον με 5-6 ώρες, στο στούντιο, για τους δίσκους!»
                                                                            (Λ.Παπαδόπουλος)

«Πολλοί ήταν εκείνοι που έδωσαν όλες τις δυνάμεις τους για ένα καλό τραγούδι (άσχετα με το πόσες ήταν αυτές οι δυνάμεις). Εντυπωσιακά προεξέχει ο Τσιτσάνης».
                                                                                (Άκης Πάνου)

«Νοιώθω ότι στο πρόσωπό του αποκτήσαμε τώρα έναν πρεσβευτή ανάμεσα στο λαϊκό μας τραγούδι και τον Θεό».
                                                                              (Δ.Σαββόπουλος)

«Το μπουζούκι το γνωρίσαμε από τον Μάρκο Βαμβακάρη, μάθαμε όμως να παίζουμε μπουζούκι από τον Βασίλη Τσιτσάνη. Ο Τσιτσάνης ήταν ο καλύτερος όλων. Ο Τσιτσάνης ήταν ευφυής. Μπορούσε να προβλέψει ποιος θα πάει μπροστά και ποιος όχι. Σαν οργανοπαίκτης ήταν ο καλύτερος. Σχεδόν σε όλους τους δίσκους αυτός παίζει μπουζούκι». 
                                                                                    (Γ.Μητσάκης)

«Ο Τσιτσάνης βρήκε ένα τραγούδι χασικλίδικο, μόρτικο, περιφρονημένο, το βρήκε στο στόμα των φυλακισμένων και των κακούργων, στα τσογλάνια της αγοράς και του λιμανιού και το καθάρισε από κάθε πρόστυχο και χαμηλό, πέταξε την αργκό και τους ιδιωματισμούς, έκοψε τα πολλά στριφογυρίσματα και τα τούρκικα μοτίβα, πλούτισε τα θέματά του με κοινωνικά στοιχεία και το 'κανε ν' αγκαλιάσει τα μεράκια και τα ντέρτια της ελληνικής ψυχής…»
                                                                               (Ν.Χριστιανόπουλος)

«Ο Τσιτσάνης καθόρισε το λαϊκό τραγούδι. Δεν θέλω να αδικήσω τους άλλους δασκάλους μας που επίσης πρόσφεραν πάρα πολλά αλλά νομίζω ότι έχει την πρωτοκαθεδρία». 

                                                                                    (Χ.Νικολόπουλος)

«Κατόρθωσε να βγάλει το λαϊκό τραγούδι από το περιθώριο και να το εντάξει στη νέα κοινωνική πραγματικότητα της μετεμφυλιακής Ελλάδας. Ιδιοφυής και γενναιόδωρος. Εύστοχα ο Κώστας Χατζηδουλής τον λέει "Ναζωραίο". Ο Τσιτσάνης ήταν ένας "μικρός Χριστός" των ανθρώπων, που μίλησε στην ψυχή τους ανεξάρτητα από τη μόρφωση και την κοινωνική τους τάξη». 

                                                                                         (Γ. Νταλάρας)

Το έργο του (με τις 550 ηχογραφήσεις) δικαίως θεωρείται "εθνικός θησαυρός" , έγινε μάλιστα θέμα διδακτορικής διατριβής που εκπονήθηκε στο πανεπιστήμιο Leeds της Αγγλίας από τον συνθέτη Νίκο Ορδουλίδη.