Καιρός ήταν...

«Ειρωνεία: ήδη από το 130.000 π.Χ. περίπου διαθέτουμε στοιχεία ότι ο άνθρωπος έθαβε τους νεκρούς του, ότι η ταφή του τεθνεώτος είχε μια εσωτερική, υπαρξιακή σημασία για όσους μένουν πίσω.Φτάσαμε στο 2018 μ.Χ. και μόλις τώρα καθίσταται εφικτή η πρέπουσα ταφή των Ελλήνων πεσόντων της περιόδου 1940-41, οι σοροί των οποίων βρίσκονται σκορπισμένες στα χώματα της Αλβανίας από τότε. Ευτυχώς, η συμφωνία τον περασμένο Νοέμβριο ανάμεσα στα υπουργεία Εξωτερικών Αθήνας και Τιράνων άνοιξε τον δρόμο για την πρώτη εκταφή των οστών Ελλήνων πεσόντων. Ο συνολικός αριθμός τους υπολογίζεται στις 8.000 και αποτελούν τους τελευταίους άταφους νεκρούς του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου.

Αυτές τις ημέρες βρίσκεται σε εξέλιξη μία ακόμα μαζική επίσκεψη και αναζήτηση συγγενών στο αλβανικό έδαφος. Ενας από τους συγγενείς που βρίσκεται εκεί είναι ένας γιος 85 ετών που αναζητεί τον πατέρα του. Για σκεφτείτε: έχει κυλήσει τόσος πολύς χρόνος, που ο γιος είναι πια πολύ πιο μεγάλος από τον πατέρα. Στη μνήμη των δικών του ανθρώπων, στις οικογενειακές φωτογραφίες, ο πατέρας παρέμεινε για πάντα νέος. Σήμερα, ο γιος είναι πια στη δύση του βίου του και θα μπορούσε να είναι αυτός τώρα ο πατέρας του 25χρονου (ή 30χρονου, δεν έχει σημασία) αιώνια νέου πατέρα. Και εφόσον εντοπίσει τη σορό, μέσα σε ένα κασελάκι θα μεταφέρει στην αγκαλιά του τον μικροσκοπικό πατέρα, που όμως μέσα του θα είναι πάντοτε απέραντος.

Το έχω ξαναγράψει: η βυζαντινή παράσταση της Κοιμήσεως της Θεοτόκου θέλει όρθιο πάνω από την Κοιμωμένη Παναγία τον Χριστό να κρατάει τη μάνα Του βρέφος. Δεν χρειάζεται να είναι κάποιος πιστός χριστιανός για να αντιληφθεί τη βαθύτερη σημασία της συγκινητικής πτυχής της βυζαντινής απεικόνισης: σαν να αντιστρέφονται οι ρόλοι και το παιδί κρατάει πλέον στην αγκαλιά του, σαν ανυπεράσπιστο βρέφος, τον γονιό. Οποιος έχει μεταφέρει μέσα σε ένα κασελάκι τα οστά του γονιού του (ύστερα από εκταφή) μπορεί να το ένιωσε καλά αυτό. Μα δεν χρειάζεται αυτήν τη βάρβαρη εμπειρία για να συναισθανθεί μια κατ’ ουσίαν εσωτερική κατάσταση. Πόσο δε μάλλον για έναν γηραιό γιο που γνώρισε ελάχιστα τον πατέρα, αλλά που δεν έπαψε σε όλη του τη ζωή να είναι γιος, μεριμνώντας ώστε να τον φροντίσει και μετά θάνατον.

Είναι ενδεικτικό αυτό που δήλωσε ο Γιώργος Σούρλας, επίτιμος πρόεδρος της Ενωσης Συγγενών Πεσόντων 1940-41, όταν παραβρέθηκε στις εργασίες εκταφής δύο Ελλήνων στρατιωτών: «Είμαστε εδώ για να ζητήσουμε συγγνώμη από τα βάθη της καρδιάς μας. Αναλωθήκαμε σε εορτασμούς, πανηγυρισμούς και επετειακές εκδηλώσεις της 28ης Οκτωβρίου, με τους ήρωές μας 77 ολόκληρα χρόνια εγκαταλελειμμένους».

Τα οστά χιλιάδων Ελλήνων που δεν επέστρεψαν ποτέ στην Ελλάδα είναι βέβαια αυτά πεσόντων της Μικρασιατικής Εκστρατείας. Κάπου διάβασα ότι μετά τον πόλεμο, τα οστά θρυμματίστηκαν και χρησιμοποιήθηκαν ως λίπασμα από Τούρκους αγρότες. Η πληροφορία ελέγχεται, αλλά από αυτή την πτυχή και μόνον αντιλαμβάνεται κανείς τη σημασία αυτού που συμβαίνει στην Αλβανία».

                                   (Αρθρο του Ηλ.Μαγκλίνη από την ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ)