Ιρλανδία, Πορτογαλία και... το ελληνικό «μοντέλο»

«Στην καινούργια έρευνα που δημοσιεύει σήμερα η διαΝΕΟσις ασχοληθήκαμε με ένα πρώην μέλος των PIIGS, την Ιρλανδία. Οπως είχαμε κάνει παλαιότερα και με την Πορτογαλία, στείλαμε ανθρώπους εκεί (τους δημοσιογράφους Μιχάλη Μητσό και Οντίν Λιναρδάτου) για να καταλάβουν πώς αυτοί πέρασαν τη λιτότητά τους γρήγορα και σχετικά ανώδυνα και βγήκαν από το δικό τους μνημόνιο και έφτασαν το 2018 να αναπτύσσονται με 8,2%.

Το αποτέλεσμα είναι ιδιαίτερα αποκαρδιωτικό για όποιον έχει γνωρίσει Ιρλανδούς στη ζωή του και ξέρει δυο πράγματα γι’ αυτόν τον λαό. Γιατί όποιος τους έχει γνωρίσει αντιλαμβάνεται ότι δεν πρόκειται για τίποτε εξωγήινους, ούτε για τίποτε καπάτσους τυπολάτρες προτεστάντες ή για κανένα λαό-ρομπότ ή για Σκανδιναβούς. Ενας λαός γεμάτος ελαττώματα και κουσούρια είναι, παρόμοιος με τον δικό μας από κάποιες απόψεις, συμπαθέστατοι και οικείοι και τίποτε που αξίζει να ζηλέψει κανείς. 

Οπότε δεν υπάρχει απολύτως καμία βολική δικαιολογία για εμάς όταν διαβάζουμε ότι αυτοί έχουν προσελκύσει εκεί πέρα 1.400 πολυεθνικές που δίνουν καλοπληρωμένες δουλειές σε 230.000 ανθρώπους, ότι το 2015 έφεραν άμεσες ξένες επενδύσεις ύψους 167 δισεκατομμυρίων ευρώ, ότι εξάγουν πάνω από το 100% του ΑΕΠ τους, ή ότι παράγουν αγροδιατροφικά προϊόντα που φτάνουν για να τραφούν 36 εκατομμύρια άνθρωποι. 

Ολα αυτά με πληθυσμό λίγο μεγαλύτερο από τον πληθυσμό της Αττικής.Πώς τα κάνουν όλα αυτά; Οπως μάθαμε, παίζει μεν σημαντικό ρόλο η πολύ χαμηλή φορολογία για τις επιχειρήσεις (μόλις 12,5%) αλλά αυτός δεν είναι ο μόνος, ούτε και ο πιο σημαντικός παράγοντας. 

Παίζει ρόλο και το υψηλό επίπεδο του ανθρώπινου δυναμικού, ή το ότι τα πανεπιστήμια συνεργάζονται άμεσα με τις επιχειρήσεις για να βγάζουν καταρτισμένους αποφοίτους, ενώ η αγορά προσελκύει και καταρτισμένους μετανάστες από άλλες χώρες της Ε.Ε. και αλλού που σπεύδουν για την ευκαιρία να δουλέψουν στην Google, το Facebook ή την Amazon.

Βοηθάει επίσης και το ότι τα αγγλικά είναι επίσημη γλώσσα, όπως και το ότι υπάρχει ευελιξία στα εργασιακά θέματα (με τη συναίνεση των συνδικάτων, ειδικά μέσα στην κρίση και την επώδυνη λιτότητα), ελάχιστα γραφειοκρατικά εμπόδια για το επιχειρείν και δομές υποστήριξης της εξαγωγικής δραστηριότητας των επιχειρήσεων.Βεβαίως, έχουν κι αυτοί τα θεματάκια τους. Δεν πρόκειται για παράδεισο. Εμείς όμως δεν κάνουμε τίποτε από όσα κάνουν αυτοί καλά. 

Επειτα από δέκα χρόνια μνημόνιο είμαστε ακόμα υπό επιτήρηση, με τις ελάχιστες επενδύσεις να γίνονται με το ζόρι, με αδιανόητα εμπόδια και καθυστερήσεις, με τα πανεπιστήμια στην αφασία τους να παράγουν όλο και περισσότερους δικηγόρους και αποφοίτους άνευ αντικειμένου στη σύγχρονη οικονομία, με τις επιχειρήσεις να φοβούνται ή να μην ξέρουν πώς να εξάγουν σε νέες αγορές. Και δεν έχουμε ούτε μέλλον. 

Τα 16χρονα Iρλανδάκια στον διαγωνισμό PISA του ΟΟΣΑ του 2015 είχαν τα ενδέκατα καλύτερα αποτελέσματα ανάμεσα σε παιδιά 70 χωρών. Τα δικά μας είναι στην τεσσερακοστή τρίτη θέση, παίρνοντας κάτω από τη βάση σε όλα, και στα μαθηματικά, και στην κατανόηση κειμένου και στην επιστήμη.Το γιατί αυτοί τα κάνουν καλά και εμείς τα πάμε χάλια είναι, βεβαίως, ένα μεγάλο και περίπλοκο θέμα. 

Και η Ιρλανδία και η Πορτογαλία δεν θυμήθηκαν να κάνουν σωστά πέντε βασικά πράγματα όταν έσκασε η κρίση – τα έκαναν σε κάποιο βαθμό σωστά από πριν. Ηταν πάντα πιο ανοιχτές οικονομίες από τη δική μας, με πολύ λιγότερο πελατειακό κράτος και χωρίς σκληρές γραφειοκρατικές δομές. Απλά αυτές όταν έσκασε η κρίση είχαν μια μεγάλη τύχη: να μην υπάρχει στο πολιτικό τους σύστημα μια υστερική αντιπολίτευση που να ουρλιάζει κατά των μνημονίων σε Ζάππεια και πλατείες και να ευαγγελίζεται παράλληλα νομίσματα και ντου σε νομισματοκοπεία. 

Καθώς εμείς σκιζόμασταν και διχαζόμασταν, αυτοί τσακώνονταν για το τι πρέπει να έχει μέσα το πρόγραμμα διάσωσης, όχι για το αν πρέπει να υπάρχει πρόγραμμα. Και έτσι το υλοποίησαν και η λιτότητά τους τελείωσε και πήγαν παρακάτω, κι εμείς είμαστε ακόμα στον βούρκο.Για να βγούμε από τον βούρκο, όμως, δεν αρκεί η συναίνεση (πράγμα που αποδείχθηκε και από το 2015 και μετά). 

«Η Ελλάδα δεν μπορεί να γίνει Ιρλανδία», είπε ο οικονομολόγος Στίβεν Κινσέλα στους δημοσιογράφους της διαΝΕΟσις. «Η οικονομία της Ιρλανδίας είναι ανοιχτή και πάντα ήταν, από το 1958». Αυτό είναι το πρόβλημα. Η Ιρλανδία σήμερα είναι έκτη στον κόσμο στη λίστα του Economic Freedom Index, ανάμεσα σε 180 χώρες. Η Ελλάδα είναι εκατοστή έκτη».

                         (Αρθρο του Θ.Γεωργακόπουλου από την ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ)